گوشي تلفن بي سيم را برمي داريم، شماره مشترك موردنظر را مي گيريم، ناگهان صدايي ناآشنا به گوش ما مي رسد، آنوقت است كه مي فهميم ناخواسته به مكالمه تلفني ديگري گوش مي كنيم. گاهي اوقات هم با شيطنت و از سر كنجكاوي گفت وگوي تلفني ديگران را شنود مي كنيم.اين بار جهت تلفن بي سيم خود را تغيير مي دهيم، اين بار بوق ديگري را مي دزديم؛ اصلا يادمان مي رود كه قرار بود با چه كسي صحبت كنيم
دستگاه هاي تلفن بي سيم از اوايل دهه 70 خورشيدي در خانه ايرانيان رخنه كرد و ديري نپاييد كه به دليل راحتي كاربري، فراگير شد و با استقبال خانواده هاي ايراني به ويژه طبقه متوسط شهرنشين روبه رو شد و امروز در انواع و اقسام مختلف در بازار به فروش مي رسد
تلفن هاي بي سيم همچون ديگر كالاهاي مصرفي زندگي مدرن و ماشيني، در شهرها به خصوص كلانشهرهاي صنعتي چون تهران، بازار فروش داغي دارد و هر يك بسته به نام كمپاني توليدكننده و قدرت برد امواج، داراي قيمتي خاص است. در اين ميان چگونگي استفاده و طول برد تلفن هاي بي سيم يا به عبارتي مجاز و غيرمجاز بودن آن مدت هاست از سوي مقامات مسئول شركت مخابرات ايران مطرح شده و با اظهارنظرهاي گوناگون و بعضا متفاوتي نيز همراه بوده است
مسئولان شركت مخابرات استفاده از دستگاه هاي تلفن بي سيم پرقدرت را داراي تبعات منفي و زيانباري از جمله شنود مكالمه هاي شهروندان، سوءاستفاده هاي مالي، اخلاقي و از همه مهمتر امنيتي دانسته و استفاده از تلفن هاي بي سيم پرقدرت را ممنوع اعلام كرده اند
استفاده از دستگاه هاي تلفن بي سيم غيرمجاز علاوه بر ايجاد تداخل در فركانس ارگان هايي مانند اورژانس و آتش نشاني، در امواج راديو- تلويزيوني هم اختلال ايجاد كرده و حتي سبب قطع ارتباط راديويي خلبان هواپيما با برج مراقبت فرودگاه ها و اختلال در ناوبري مي شود
اصول سياستگذاران طيف فركانس از منابع ملي كشور محسوب مي شود، از اين رو براساس سياستگذاري هاي فعلي، محدوده هاي مشخص شده به تلفن بي سيم اختصاص داده شده و دستگاه هاي تلفن بي سيم فعال در خارج از اين محدوده ها به منظور بهره برداري در كشورهاي ديگر ساخته شده و استفاده از آنها در ايران ممنوع است
اداره استاندارد و مقررات سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي، مجهز بودن به شناسه ايمني را مهمترين مشخصه تلفن بي سيم مي داند. اين شناسه بين دستگاه ثابت و گوشي بي سيم مشترك است و هر دستگاه تلفن بي سيم از شناسه واحد استفاده مي كند. بنابراين گوشي تلفن بي سيم مجهز به شناسه ايمني تنها با دستگاه ثابت خود ارتباط برقرار مي كند كه مانع هم شنوايي يا سرقت بوق از سوي ساير استفاده كنندگان تلفن بي سيم مي شود و تلفن هايي كه فاقد اين مشخصه باشند غيرمجاز محسوب مي شوند تلفن پرقدرت ممنوع
گستره محدوده هاي مجاز تلفن بي سيم در ايران شامل باند 47 تا 46 مگاهرتز، باند 50 تا 49 مگاهرتز، باند 888 تا 886 مگاهرتز، باند 933 تا 931 مگاهرتز و باند جديد 2هزار و 400 تا 2هزار و 480 مگاهرتز است
اين در شرايطي است كه پوشش مجاز تلفن بي سيم در ايران و ساير دستگاه هاي با پوشش كم كه از امواج الكترومغناطيس استفاده مي كنند، كمتر از 300 متر است. بنابراين استفاده از تلفن هاي بي سيم با برد بيشتر از 300 متر مجاز نيست.سياستگذاري تخصيص، واگذاري و نظارت بر بهره برداري از طيف فركانسي هم با استناد به قانون برعهده وزارت ارتباطات و فن آوري اطلاعات (سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي) گذاشته شده استطرح مقابله با ورود، خريد، فروش و استفاده از تلفن هاي بي سيم پرقدرت چند سالي است كه از سوي دولت ايران دنبال مي شود
در همين راستا، سال گذشته 15 هزار و 730 دستگاه از مجموع 23 هزار و 279 دستگاه تلفن بي سيم با برد بيشتر از 300 متر در كشور شناسايي و ضبط شده است
بنابر آمار رسمي منتشر شده از سوي سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي، تعداد دستگاه هاي ضبط شده در مركز شمال غرب 5 هزار و 383 دستگاه، مركز شمال 631 دستگاه، مركز شمال شرق 3 هزار و 760 دستگاه، مركز جنوب 800 دستگاه، مركز جنوب غرب 994 دستگاه، مركز جنوب شرق 882 دستگاه و مركزي 3 هزار و 280 دستگاه است.در سال 1382 نيز تعداد 7 هزار و 797 دستگاه تلفن بي سيم غيرمجاز از شهرهاي مختلف ايران جمع آوري شد.امسال هم تاكنون بيش از پانزده هزار دستگاه تلفن بي سيم غيرمجاز در كشور شناسايي شده كه نيمي از اين تعداد جمع آوري و ضبط شده است فركانس هاي نامطمئن
به كارگيري ابزارهاي عادي ارتباطي در ايران كه به خدمات راديويي بي سيم معروف است به گونه اي است كه از يك فركانس در يك زمان، يك فرستنده و تعدادي گيرنده استفاده مي كنند كه با توجه به تقسيم باند فركانس به شبكه هاي ارتباطي، ارسال دو فرستنده روي يك فركانس، تداخل ايجاد مي كند.يك مقام مسئول در سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي با بيان اينكه دستگاه هاي تلفن بي سيم در ارتباطات راديويي ساير بهره برداران مجاز همچون آتش نشاني، پليس و اورژانس، اختلال ايجاد مي كند، مي گويد: از نظر ما اختلال راديويي مضر زماني ايجاد مي شود كه در ارتباط بهره بردار اصلي دارنده پروانه، از سوي بهره بردار غيرمجاز تداخل ايجاد شود .مهندس آرمين مستان با يادآوري اينكه بخشي از قانوني كه در سازمان تنظيم مقررات با آن روبه رو هستيم به بخش جرائم مربوط است، مي گويد: ارتباطات شريان ارتباط مردم است كه با قطع آن ارائه خدمات اضطراري و امنيت جامعه به خطر مي افتد و هر گونه تداخل شبكه هاي ارتباطي به خطر افتادن تمام جامعه را به دنبال دارد .مستان تاكيد مي كند كه تلفن هاي بي سيم مجاز، دستگاه هايي هستند با شناسه ايمني، كانال ياب خودكار و حداكثر شعاع پوششي 300 متر و فاقد آنتن هوايي
مشخصات فني تجهيزات ارتباطي كه به كشور وارد مي شود براي حاكميت مهم است و در شرايط كنوني براي هر يك از تجهيزات گروه بندي خاصي مانند لوازم مخابرات راديويي، لوازم منزل و… مشخصه هاي فني خاصي تعريف شده است.به گفته مهندس مستان، سازمان تنظيم مقررات، داراي آزمايشگاهي براي اندازه گيري و بررسي مشخصات فني تجهيزات است و با بررسي تجهيزات ارتباطي، اجازه ورود دستگاه ها صادر مي شود
همچنين در مرحله پاياني، ورود تلفن هاي بي سيم از مرز در گمرك، پس از نظارت و تطبيق با نمونه اصلي كالاي سفارش داده شده، انجام مي شود
اين در شرايطي است كه دستگاه هاي پرقدرت تلفن بي سيم با برد بيش از 300 متر به صورت قاچاق وارد كشور مي شود.اما مردم از كجا بفهمند كه تلفن بي سيم خريداري شده آنان مجاز است يا غيرمجاز، براي اين كار مي توانند پاسخ خود را با مراجعه به پايگاه اطلاع رساني يا يكي از مراكز سازمان تنظيم مقررات راديويي دريافت كنند
برخي از فروشندگان دستگاه هاي تلفن بي سيم نيز بدون اطلاع از ميزان قدرت اين تلفن ها، آنها را به مردم عادي مي فروشند باندي براي شهروندان
واقعيت آن است كه در كلانشهر تهران اختصاص فركانس هاي امن با محدوديت خاصي روبه روست كه بيشتر از حجم بالاي ترافيك در شبكه حكايت دارد.
در اين ميان تمام بهره برداران دولتي و غيردولتي بايد مجوز استفاده از فركانس را دريافت كنند و مجوزهاي صادرشده تنها براي شخص حقيقي يا حقوقي خاصي نبوده و به صورت عمومي صادر مي شود. به عنوان نمونه استفاده از باند 88 تا 108 FM راديويي، براي ارسال پيام راديويي به سازمان صدا وسيما اختصاص داده شده و شبكه اورژانس كشور، پليس، شبكه هاي راديويي هواپيمايي يا دريايي هر يك داراي پروانه اي خاص هستند.بيشتر استفاده ها از بي سيم از سوي بهره برداران خدمات اضطراري و ايمني در محدوده فركانس بسيار بالا انجام مي شود.در همين رابطه الهه يغمايي يك مقام مسئول در سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي در معرفي باند فركانس شهروندي مي گويد: اين باند كه براي استفاده از ارتباطات راديويي است در غالب كشورهاي جهان به نام باند شهروندان معروف شده، براي استفاده عموم از تكه باندي در محدوده 27 مگاهرتز با 40 كانال به صورت مشترك است .يغمايي موارد استفاده از اين باند را براي گفت وگوي كوتاه و تبادل اطلاعات فردي در مواقع و اماكني كه امكانات عمومي ارتباطي به راحتي در دسترس نيست، عنوان كرده و مي افزايد: به عنوان نمونه مواردي مانند خبرگيري شهروندان از يكديگر در مسافرت هاي جمعي در جاده ها و فضاها و اردوگاه هاي تفريحي يا مطالعاتي مي تواند مورد استفاده قرار گيرد
يغمايي استفاده از اين باند را غيرتجاري و براي كاربران غيرحرفه اي و بدون نياز به دانش تخصصي راديويي مي داند و تصريح مي كند: اين باند براي بهره برداري عمومي شهروندان به صورت بي سيم خودرويي و با ايستگاه ثابت مورد استفاده قرار مي گيرد و متقاضيان استفاده از آن بايد دست كم داراي سواد خواندن و نوشتن باشند و سن آنها نيز بالاي 18 سال باشد
او در ادامه كاربردهاي امداد و نجات در جاده ها يا در مواقع اضطرار ملي، حادثه يا بلاياي طبيعي يا استفاده در مزارع و محوطه هاي كار را از ديگر كاربردهاي اين باند عنوان مي كند.براساس مصوبه هيات وزيران، هزينه سالانه حق استفاده از فركانس براي يك دستگاه ثابت يا متحرك خودرويي باند شهروندان از تاريخ تصويب اين مقررات مبلغ 37 هزار و 300 تومان است كه البته مشتركان هزينه اي هم براي خريداري سخت افزار موردنياز پرداخت مي كنند
تلفن بي سيم چيست
تلفن بي سيم مركب از يك گوشي تلفن و يك دستگاه ثابت است، به گونه اي كه ارتباط گوشي تلفن، بدون استفاده از سيم و از طريق ارسال و دريافت امواج راديويي با دستگاه ثابت برقرار مي شود. در اين دستگاه هاي تلفن، خط تلفن به دستگاه ثابت كه خود مركب از فرستنده و گيرنده راديويي و آنتن است متصل مي شود. گوشي تلفن بي سيم و دستگاه ثابت هر يك داراي فرستنده و گيرنده امواج راديويي است و همانند ساير دستگاه هاي بي سيم استفاده از آن تابع قانون استفاده از بي سيم هاي اختصاصي و غيرحرفه اي (آماتوري) است.از منظر قانون، تلفن هاي بي سيم بر حسب قدرت ارسال و فركانس به دو دسته مجاز و غيرمجاز تقسيم مي شوند. مشخصات دستگاه هاي تلفن بي سيم مجاز دربند 3 ارائه شده است.در ايران تلفن بي سيم از اوايل دهه شصت (هجري شمسي) به منظور بهره برداري از خدمات تلفن ثابت مخابراتي به صورت همراه در محدوده محل كار و منزل مورد استفاده قرار گرفت
مشخصات تلفن بي سيم مجاز
محدوده مجاز فركانس تلفن بي سيم: سياستگذاري تخصيص، واگذاري و نظارت بر بهره برداري از طيف، طبق قانون بر عهده وزارت ارتباطات و فن آوري اطلاعات، سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي گذاشته شده است. اصول سياستگذاري طيف فركانس كه از منابع ملي كشور محسوب مي شود مبتني بر نيل اهداف توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي و حفظ امنيت ملي به منظور ايجاد زمينه ارائه خدمات عمومي به آحاد ملت است.به همين منظور بر اساس سياست گذاري فعلي، محدوده هاي زير به تلفن بي سيم اختصاص داده شده است و دستگاه هاي تلفن بي سيم كه خارج از اين محدوده ها كار مي كند، به منظور بهره برداري در كشورهاي ديگر ساخته مي شوند و استفاده از آنها در قلمرو كشور ممنوع است
محدوده فركانس مجاز تلفن هاي بي سيم:
باند 47 تا 46 مگاهرتز
باند 50 تا 49 مگاهرتز
باند 888تا 886 مگاهرتز
باند 933 تا 931 مگاهرتز
پوشش مجاز تلفن بي سيم: براي ايجاد زمينه مناسب براي تمامي هموطنان پوشش مجاز تلفن بي سيم و همچنين ساير دستگاه هاي با پوشش كم كه از امواج الكترومغناطيس استفاده مي كنند كمتر از 300 متر است
شناسه ايمني تلفن بي سيم: مجهز بودن به شناسه ايمني از مشخصات مهم تلفن بي سيم مجاز است. اين شناسه بين دستگاه ثابت و گوشي بي سيم مشترك است هر دستگاه تلفن بي سيم از شناسه واحد استفاده مي كند. بنابراين گوشي تلفن بي سيم مجهز به شناسه ايمني رقومي فقط با دستگاه ثابت خود ارتباط برقرار مي كند كه مانع همشنوايي، شنود يا سرقت بوق توسط ساير استفاده كنندگان تلفن بي سيم مي شود و تلفن هايي كه فاقد اين مشخصه باشند غيرمجاز محسوب مي شوند
ساير مشخصات مهم تلفن بي سيم: تلفن بي سيم مجاز فاقد هر گونه آنتن هوايي است و آنتن دستگاه ثابت روي آن نصب شده است مشخصات تلفن بي سيم غيرمجاز
سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي به عنوان متولي سالم سازي و پاك سازي فضاي فركانس كشور، با اينگونه تجهيزات آلوده كننده طيف فركانس برخورد قانوني كرده و سلامت مكالمات را حفظ مي كند. لازم به ذكر است كه استفاده از تلفن هاي بي سيم غير مجاز به دليل مشكلاتي كه بوجود مي آ ورند در تمامي كشورهاي سازنده اين تجهيزات جرم تلقي شده و غيرقانوني است و صرفا جهت صادرات توليد مي شوند. اينگونه تلفن ها عمدتا توسط شبكه هاي قاچاق و به صورت غير مجاز وارد كشور شده، منابع و منافع جامعه را به خطر مي افكنند. تداخلات به وجود آمده توسط تلفن هاي بي سيم غيرمجاز بر كاركرد شبكه هاي اضطراري، ايمني و خدماتي اعم از
نظامي، انتظامي و امنيتي
اضطرار ملي
نجات، امداد و ايمني
– شبكه هاي راديويي امور زيربنايي مانند مخابرات، راه و ترابري، نيرو، خطوط انتقال نفت و فرآورده هاي نفتي و پخش صدا و تصوير اثرات نامطلوبي بر جاي مي گذارد. اين امر باعث ايجاد اختلال روي دستگاه هاي ارسال و دريافت واحدهاي استفاده كننده از فركانس هاي مزبور شده ارتباط آنها را با مشكل مواجه مي سازد. بايد به اطلاع استفاده كنندگان از تلفن بي سيم غير مجاز رسانده شود كه مكالمات آ نها توسط ديگر استفاده كنندگان و بهره برداران طيف شنيده مي شود و توسط تجهيزات ادارات ارتباطات راديويي اين سازمان در سراسر كشور قابل ردگيري است
توصيه هايي براي خريد تلفن بي سيم
با توجه به نكاتي كه قبلا ذكر شد و به منظور جلوگيري از سوء استفاده و زيان احتمالي هموطنان گرامي كه از مشكلات دستگاه هاي تلفن بي سيم غيرمجاز آگاهي كمتري دارند، توجه به موارد زير توصيه مي شود
طبق مواد 1، 6 و 10 قانون استفاده از بي سيم هاي اختصاصي و غير حرفه اي وارد كردن تجهيزات راديويي به كشور، خريد، فروش و استفاده ازدستگاه هاي فرستنده بي سيم بدون اجازه سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي ممنوع بوده و متخلف به حبس تاديبي از 1 ماه تا 6 ماه و پرداخت جريمه نقدي محكوم مي شود. همچنين بر اساس ماده 687 قانون مجازات اسلامي مرتكبان بدون منظور اخلال در نظم و امنيت عمومي به حبس از 3 تا 10 و در صورتي كه اعمال مذكور ماده فوق به منظور اخلال در نظم و امنيت جامعه باشد حكم محارب را خواهد داشت. مجازات شروع جرائم اين ماده 1 تا 3 سال حبس خواهد بود. از عموم هموطنان درخواست مي شود هنگام خريد از فروشگاه هاي عرضه كننده تلفن بي سيم حتما فاكتور خريد ممهور به مهر فروشگاه را دريافت دارند. خريدار و فروشنده به عنوان افرادي كه از مشخصات تلفن هاي بي سيم مجاز و غيرمجاز بايستي آگاهي و اطلاع داشته باشند، ملز م هستند از مجاز بودن آن اطمينان حاصل كرده و فروشنده بايد آن را در فاكتور فروش قيد كند
منبع: پايگاه اطلاع رساني سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديو